Przy nabrzeżu Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku na kilka dni zacumował ponton z wydobytą z dna Martwej Wisły częścią dziobową statku wiślanego z XVIII wieku.

Jest to pierwszy z dwóch wraków zaplanowanych do wydobycia w ramach badań archeologicznych prowadzonych przez muzeum przy współpracy z Towarzystwem Przyjaciół CMM.

Działania wydobywcze, prowadzone w rejonie Gdańska-Stogi, mają charakter badań ratowniczych i wykonywane są w związku z realizacją przez Urząd Morski w Gdyni projektu modernizacji szlaku wodnego zlokalizowano na Martwej Wiśle. Podczas realizacji tego projektu, w związku z koniecznością podjęcia prac pogłębiających dno rzeki, natrafiono na dwa wraki z XVIII wieku. Prace wydobywcze wykonuje firma PRPiH Marinex.

Jak informuje nas Wanda Stompór z Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, pierwszy z wraków to drewniany kadłub jednostki o wymiarach 23 m długości i 7 m szerokości. Jest to pozostałość zbudowanego około 1730 roku żaglowca typu bordyna. Te odnotowywane już w średniowiecznych źródłach pływające jednostki służyły do całościowego lub częściowego rozładunku i załadunku dużych statków, które ze względu na zbyt duże zanurzenie nie mogły wpłynąć do portu nad Motławą i kotwiczyły na redzie. Służyły one również do lokalnej żeglugi do Elbląga i Królewca.

Jak nam powiedział Jerzy Litwin, dyrektor CMM (na powyższym zdjęciu z prawej) wydobyta część szkuty zalegała w odległości zaledwie dwóch metrów od bordyny. Ze względu na duże rozmiary (długość całego kadłuba mogła mieć nawet 40 m) postanowiono odciąć część dziobową, aby w ten sposób uzyskać dostęp do bordyny i móc ją w przyszłości wydobyć.

Wydobyty zabytek to pierwsze odkrycie tego typu jednostki z XVIII wieku w Polsce. Uwagę zwraca szczególnie dziobnica szkuty, która jest zdobiona motywem gwiazdy heksapentalnej – według wierzeń ludowych miała ona własności magiczne, broniła przed złymi duchami, klęskami, chorobami i odpędzała zło.

Podniesienie części wraka szkuty umożliwi naukowcom porównanie materialnych pozostałości kadłuba ze źródłami ikonograficznymi oraz historycznymi. Zachowało się bowiem wiele rycin pokazujących tego typu statki wpływające ze zbożem do portu gdańskiego, wykonane m.in. przez Fryderyka A. Lohrmanna.

Wła-49

Autor zdjęć: Paweł Jóźwiak z CMM.