Za sprawą Muzyków Orkiestry Symfonicznej PFB, solistki Joanny Konarzewskiej oraz dyrygenta i dyrektora artystycznego Ernsta van Tiela, publiczność będzie mogła udać się w muzyczną podróż po najbardziej roztańczonych zakątkach świata oraz odwiedzić hollywoodzką fabrykę snów.

Melomani, przeniosą się więc w klimat meksykańskiej fiesty, by następnie wysłuchać jednego z najbardziej dramatycznych i najwspanialszych utworów, które zostały wykorzystane przez kino. Adagio for Strings Samuela Barbera pojawiło się już w wielu filmach, ale największą sławę zawdzięcza filmowi Olivera Stone'a - "Pluton". Poza "Plutonem" ten doskonały utwór pojawił się także w takich filmach jak "Człowiek Słoń" (The Elephant Man) Davida Lyncha czy ostatnio w "Amelii" (Le Fabuleux destin d'Amélie Poulain) w reżyserii Jean-Pierre Jeuneta.

Wieczór zakończą taneczne dźwięki z różnych stron świata. Taneczne rytmy powiodą słuchaczy do słonecznej Hiszpanii, do której przeniosą ich dźwięki utworów Sarasate i Ravela, by następnie ukazać żywiołową słowiańską naturę uwiecznioną w  „3 tańcach słowiańskich” Dworzaka, zaliczanych do najwybitniejszych dzieł tego kompozytora.

30/11/2012 piątek, 19:00
Sala Koncertowa na Ołowiance

Bilety w cenie 15-60zł Kup bilet

KONCERT ANDRZEJKOWY

Ernst van Tiel  dyrygent
Orkiestra Symfoniczna PFB

COPLAND  El Salon Mexico
BARBER  Adagio na instrumenty smyczkowe
SARASATE  Fantazja na temat z opery Carmen Bizeta
DVORAK  3 tańce słowiańskie
DVORAK Romans na skrzypce i orkiestrę
RAVEL  Bolero

BACKGROUND

Joanna Konarzewska skrzypce

Joanna Konarzewska - skrzypaczka, koncertmistrz orkiestry Polskiej Filharmonii Bałtyckiej, ma na swoim koncie wiele koncertów (m.in. jako solistka koncert skrzypcowy D-dur Johannesa Brahmsa z towarzyszeniem orkiestry PFB oraz sola na koncercie Stinga. Jej warsztat zdobył uznanie u Sir Neville'a Marrinera czy Juozasa Domarkasa.

El Salon Mexico 

Praca jest muzycznym przedstawieniem o tytułowej sali tanecznej w Meksyku, a nawet nosi podtytuł, "Popular Dance Hall in  Mexico City." Copland rozpoczął pracę nad utworem w 1932 roku i zakończył ją w 1936 rokuChociaż Copland odwiedził Meksyk wcześnie w 1930 roku. W kompozycji można więc odnaleźć dźwięki co najmniej czterech meksykańskich pieśni ludowych: "El Palo Verde", "La Jesusita," "El Mosco" i "El Malacate". Potężny refren, który pojawia się w utworze trzy razy, to temat zaczerpnięty z "El Palo Verde". 
Utwór miał swoją premierę w Stanach Zjednoczonych w 1938 roku. Leonard Bernstein (dla Columbia Records i Deutsche Grammophon) oraz Copland (dla Columbia Records), sam uczestniczył w nagraniu utworu. Arturo Toscanini i NBC Symphony Orchestra wykonał utwór 14 marca 1942 roku, który był rejestrowany. Według biografa Mortimer Franka, Copland pochwalił występ w wywiadzie radiowym.   W 1947, Copland zaadaptował pracę na potrzeby filmu muzycznego pt. „Fiesta”, w reżyserii Richarda Thorpe'a dla MGM. To jednak nie zakończyło filmowej kariery utworu. W 2006 r. Paul Glickman i Tamarind King rozpoczęli pracę nad krótkim filmem animowanym opartym na utworze Coplanda.

Aaron Copland (ur. 14 listopada 1900 w Nowym Jorku, zm. 2 grudnia 1990 w Sleepy Hollow w stanie Nowy Jork) – kompozytor i dyrygent amerykański.

Urodził się w Nowym Jorku w rodzinie imigrantów żydowskich z Litwy. Uczył się pod kierunkiem Leopolda Wolfsohna i Rubina Goldmarka (nauczyciela m.in. George'a Gershwina), w 1921 wyjechał do Francji. Studiował tam 3 lata w konserwatorium u klasie Nadii Boulanger, po czym wrócił do Stanów Zjednoczonych. W jego utworach słychać wpływy jazzu, folkloru amerykańskiego i meksykańskiego. Obok kompozycji klasycznych – baletów, koncertów, oper i symfonii, tworzył też muzykę filmową. Copland jest powszechnie uznawany za prekursora i ojca współczesnej amerykańskiej muzyki poważnej.

"Adagio for Strings" to według wielu jeden z najbardziej dramatycznych i najwspanialszych utworów, które kiedykolwiek powstały oraz zostały wykorzystane przez kino. Pojawił się już w wielu filmach, ale największą sławę zawdzięcza filmowi Olivera Stone'a - "Pluton" (Platoon). Absolutny dramatyzm przeszywające dźwięków instrumentów smyczkowych został tam doskonale wykorzystany jako ilustracja nie mniej dramatycznych i przerażających scen z wojny w Wietnamie - wielkiej porażki wojsk amerykańskich, ale przede wszystkim wielkiego dramatu całego Narodu Amerykańskiego, w którym echa tamtej wojny jeszcze długo będą odciskały swoje piętno. Poza "Plutonem" ten doskonały utwór pojawił się także w takich filmach jak "Człowiek Słoń" (The Elephant Man) Davida Lyncha czy ostatnio w "Amelii" (Le Fabuleux destin d'Amélie Poulain) w reżyserii Jean-Pierre Jeunet'a.

"Adagio for Strings" to "jedynie" część powstałego w 1936 roku "Kwartetu Smyczkowego". Przebywający na stypendium w Europie Barber zainteresował tym utworem samego Arturo Toscaniniego, na którego specjalne życzenie amerykański kompozytor dokonał aranżacji drugiej jego części, adagio właśnie, na orkiestrę. Aranżacja ta została następnie zaprezentowana i zarejestrowana podczas jednego z koncertów symfonicznych transmitowanych na żywo przez BBC. Od tamtego czasu sam "Kwartet Smyczkowy" stracił swoją dominującą pozycję na rzecz swojej części - "Adagio for Strings", które w późniejszych latach doczekało się jeszcze wielu aranżacji na inne instrumenty muzyczne, w tym także całkowicie współczesnych, elektronicznych, których dokonali William Orbit i Ferry Corsten. W kulturze amerykańskiej utwór ten został na tyle doceniony, że stał się nieoficjalnym hymnem żałobnym i był odgrywany między innymi po śmierci prezydenta Kennedy'ego, a także Roosevelt'a.

Od strony technicznej "Adagio for Strings" to utwór stosunkowo prosto i klasycznie zbudowany. Poza tym sam sposób wykorzystania instrumentów smyczkowych, przede wszystkim skrzypiec, ale także wiolonczeli i kontrabasów, czyni z tego utworu niezbyt skomplikowaną kompozycję, która jednak kryje w swej prostocie olbrzymie emocje do przekazania słuchaczowi. Rozpoczynają go spokojnie i melodyjnie pierwsze skrzypce, ale już po chwili otrzymujemy pierwszą, bardziej zdecydowaną, zapowiedź wydarzeń, które czekają nas pod koniec utworu, w jego kulminacyjnej części. Barber od samego początku "buduje" długo i powoli swój utwór kierując go w stronę coraz to większego napięcia, aż do apogeum, w którym niebywały dramatyzm wyznaczają bardzo wysokie dźwięki partii skrzypcowych. Ta niemal wbijająca się w uszy kulminacja kończy się raptownie, a sam utwór zmierza ku końcowi w sposób bardzo podobny do tego, jak się zaczął. Mamy tu więc do czynienia z konstrukcją utworu typu ABA, przy czym początkowa część budowania nastroju jest dużo dłuższa od części końcowej, która oprócz odpowiedniego zakończenia adagio ma także na celu pozostawienie słuchacza z wielkimi emocjami wywołanymi w punkcie kulminacyjnym.

Co zadziwiające adagio to inspirowane było fragmentem jednego z dzieł Wergiliusza, w którym opisuje on przeistaczanie się małego źródełka w strumyk, a następnie w coraz to większą rzekę. Jak widać sama interpretacja, jak to często bywa w przypadku jakiejkolwiek muzyki, zależy najczęściej od samego słuchacza, a dla mnie "Adagio for Strings" pozostanie nierozerwalnie związane ze scenami, równie co utwór, wyśmienitego filmu Olivera Stone'a, natomiast uczucia, które to dzieło wywołuje ciężko jest wyrazić słowami, dlatego proponuję, by na własnej skórze przekonać się o wielkości tego wspaniałego utworu Samuela Barbera.

www.film.org.pl

Samuel Barber

Uważany przez wielu znawców za największego amerykańskiego kompozytora XX. Urodzony 9. marca 1910 roku kompozytor, został laureatem wielu prestiżowych nagród muzycznych, w tym dwukrotnie Nagrody Pulitzera: w 1958 roku z operę "Vanessa" oraz w 1962 roku za "Koncert Fortepianowy". Zaczął komponować już w wieku 7 lat. Studiował w Filadelfii i w Rzymie. Komponował opery, muzykę symfoniczną i kameralną. W swej twórczości potrafił w harmonijny sposób połączyć wiele różnych gatunków muzycznych takich jak jazz czy muzyka okresuromantyzmu.

Pablo Martín Melitón de Sarasate y Navascués (ur. 10 marca 1844 w Pampelunie, zm. 20 września 1908 w Biarritz) – hiszpański skrzypek i kompozytor.

Pablo Sarasate urodził się w Pampelunie. Rozpoczął naukę gry na skrzypcach z ojcem w wieku lat pięciu, a później pobierał lekcje u miejscowego nauczyciela. Zagrał pierwszy publiczny koncert w La Coruña, w wieku ośmiu lat. Jego występ został dobrze przyjęty, i zwrócił uwagę bogatego mecenasa, który przekazał fundusze, dzięki którym  Sarasate mógł kontynuować naukę w Madrycie. Później, został wysłany na studia do Jean-Delphin Alarda w Konserwatorium Paryskim, w wieku dwunastu lat. Tam, w wieku siedemnastu lat, Sarasate wziął udział konkurs na Premier Prix i zdobył swoją pierwszą nagrodę.

Sarasate, który grał publicznie od dzieciństwa, zadebiutował w Paryżu jako skrzypek koncertowy w 1860 roku oraz  w Londynie w kolejnym roku. W ciągu swojej kariery koncertował w wielu częściach świata, występując w Europie, Ameryce Północnej i Ameryce Południowej. Jego artystyczna prymat był spowodowany szlachetnością dźwięku, czystością intonacji, pełną polotu interpretacją i niezawodną techniką. W początkach kariery, Sarasate pisał głównie fantazje operowe. Własne kompozycje Sarasate to głównie popisowe kawałki mające na celu wykazać jego wzorową technikę. Z kompozycji Sarasate do najpopularniejszych należą Tańce hiszpańskie iMelodie cygańskie. Swoje utwory dedykowali mu m.in.: Henryk Wieniawski – II Koncert skrzypcowy, Édouard Lalo – Symfonia hiszpańska, Camille Saint-Saëns – III Koncert skrzypcowy,Max Bruch – Fantazja Szkocka. Sarasate zmarł w Biarritz, Francja 20 września 1908 z przewlekłym zapaleniem oskrzeli. On zapisał skrzypce, wykonane przez Antonio Stradivariego w 1724 roku, do Musée de la Musique. Jego drugie skrzypce Stradivari, Boissier z 1713 r., są obecnie własnością Real Conservatorio Superior de Música w Madrycie. Wśród jego uczniów był Alfred De Seve. Do dziś, w Pampelunie organizowany jest Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy, im. Pablo Sarasate.

Carmen Fantasy, Op. 25, przez Pablo de Sarasate jest fantazją skrzypce na motywach operyCarmen Georgesa Bizeta wg. Sarasate kończy utwór w 1883 roku, który podobnie jak operazaczyna zyskiwać na popularności.

Fantasy Carmen jest jedną z najbardziej znanych dzieł Sarasate i jest często wykonywanepodczas konkursach skrzypcowych. Kompozycja ta uważana za jedną z najtrudniejszych i najbardziej wymagających technicznie utworów na skrzypce. 
Utwór zawiera adaptację Aragonaise, Habanera interludium, Seguidilla i taniec Cyganów. Trwa około 12 minut.

Antonín Dvořák, właśc. Antonín Leopold Dvořák, czyt. Antonin Dworzak (ur. 8 września 1841 wNelahosevsi, zm. 1 maja 1904 w Pradze^[1]) – czeski kompozytor i dyrygent okresu romantyzmu.

Urodził się w Nelahozevsi pod Pragą, studiował w Pradze i tu spędził prawie całe swoje życie z wyjątkiem lat 1892 - 1895 gdy objął stanowisko dyrektora konserwatorium w Nowym Jorku.

Był on obok Bedřicha Smetany czołowym przedstawicielem czeskiej muzyki narodowej. Był kompozytorem wszechstronnym: tworzył symfonie (najbardziej znana e-moll Z Nowego Świataop. 95 z 1893), kwartety smyczkowe, opery, poematy symfoniczne, pieśni, msze, utwory fortepianowe oraz koncerty - w tym najsłynniejszy Koncert wiolonczelowy h-moll op. 104, o którym Johannes Brahms pisał: "Gdybym wiedział, że wiolonczela jest zdolna do takich rzeczy, sam bym napisał ten koncert".

Twórczość Antonína Dvořáka jest syntezą muzyki epok klasycyzmu i romantyzmu. Siła i całkowita jednorodność oraz absolutna indywidualność są obecne przede wszystkim w orkiestracji i instrumentacji. Jego twórczy rozwój przebiegał w kilku etapach: pierwsze kompozycje wyrastały z fascynacji muzyką Beethovena i Schuberta, druga faza jego starań mieści się już w sferze osobistych odczuć, ujawniając swoiste podejście do percypowania muzyki ze strony formalnej i treściowej.

Trzeci okres jest typowym ukłonem w stronę rodzimej tradycji muzycznej i zwrotem ku czeskim inspiracjom muzycznym (kantata Hymnus, Moravské dvojzpěvy). Szczególnego zabarwienia dodała muzyce Dvořáka dbałość o typowo słowiański charakter twórczości, którym wzbogacił światową muzykę.

Podczas pobytu a Ameryce uległ inspiracjom muzyki murzyńskiej i indiańskiej, co objawiło się w jego IX Symfonii Z nowego świata. W ostatnim okresie twórczości muzyka Dvořáka nabiera dojrzałego, indywidualnego kolorytu połączonego z inspiracjami czeskimi bajkami, podaniami i legendami, zwłaszcza ludowymi (opery Diabeł i Kasia - Čert a Káča, Rusałka -Rusalka).

Antonín Dvořák napisał 9 symfonii, kilka poematów symfonicznych, wielkie utwory instrumentalne (Tańce słowiańskie - Slovanské tance), utwory wokalne i wokalno - instrumentalne (Stabat Mater, Święta Ludmiła - Svatá Ludmila, Requiem, Te Deum), 5 uwertur koncertowych, wiele utworów kameralnych (w tym najsłynniejszy kwartet smyczkowy F-dur, tak zwany „Amerykański“), koncerty (skrzypcowy, wiolonczelowy i fortepianowy), pieśni (Pieśnie biblijne - Biblické písně), muzykę chóralną, utwory fortepianowe (fortepianowa wersja "Tańców słowiańskich", wersja orkiestrowa powstała później), 10 oper (najsłynniejsze: "Rusałka" -Rusalka, Jakobín, "Diabeł i Kasia" - Čert a Káča, "Dimitrij i Armida"). Czczony na całym świecie zmarł nieoczekiwanie w Pradze 1 maja 1904.

Tańce słowiańskie - seria 16 utworów orkiestrowych (pierwotnie na fortepian, na cztery ręce) skomponowanych przez A. Dworzaka w roku 1878 i 1886. Zostały wydane w dwóch osobnych zbiorach jako opus 46 i 72. Źródłem inspiracji przy powstawaniu Tańców słowiańskich byłyTańce węgierskie Johannesa Brahmsa. Zbiór został przepisany na orkiestrę niedługo po skomponowaniu na żądanie wydawcy. Żywe, nacjonalistycznie nacechowane Tańce zostały dobrze przyjęte przez odbiorców, do dzisiaj zalicza się je do najwybitniejszych dzieł tego kompozytora.

Joseph-Maurice Ravel (ur. 7 marca 1875 w Ciboure, zm. 28 grudnia 1937 w Paryżu) - francuskikompozytor i pianista, jeden z przedstawicieli impresjonizmu. Choć większość jego dzieł stanowią pieśni i utwory fortepianowe, to najbardziej znane są jego utwory orkiestrowe, a przede wszystkim Boléro.

Jego styl muzyczny charakteryzował się subtelną rytmiką, bogatą harmonią i wyrafinowanąorkiestracją. Utwory Ravela wymagają od instrumentalistów brawury wykonawczej. Ravel komponował przy fortepianie, następnie rozpisywał gotowy utwór na orkiestrę. Wiele swoich miniatur fortepianowych po latach opracował na orkiestrę. Instrumentował również utwory innych kompozytorów, takie jak: cykl miniatur fortepianowych Obrazki z wystawy Modesta Musorgskiego. Jest twórcą instrumentacji kadysza na skrzypce i fortepian.

Boléro – utwór Maurice'a Ravela z 1928 roku^[1]. Skomponowany na zamówienie Idy Rubinstein, w założeniu był muzyką do widowiska baletowego w choreografii Bronisławy Niżyńskiej^[2].

Sceniczna premiera Bolera, z Idą Rubinstein, odbyła się w Operze Paryskiej 22 listopada 1928 roku (dyrygował wówczas Walther Straram)^[2]. Przedstawiona była jako taniec młodej Hiszpanki na stole stojącym pośrodku gospody, pośród siedzących przy winie wieśniaków, którzy początkowo nie zwracają na nią uwagi, ale w miarę narastania muzyki i coraz większej ekspresji tancerki podchodzą i urzeczeni stają wokół.

Pierwsze koncertowe wykonania Bolera okazały się całkowitą klęską. Kompozycję krytykowano za monotonię, towarzyszyły jej gwizdy i protesty. Nietypowa konstrukcja dzieła, szokującego w swej prostocie, początkowo dla publiczności była nie do przyjęcia.

Pomysł utworu oparty jest na rozwijaniu w formie prostych wariacji jednego 18-taktowego tematu melodyczno-rytmicznego granego przez różne instrumenty. Towarzyszy mu jednostajny rytm podany na werblu na początku utworu. Dynamika narasta przez włączanie w tkankę dzieła kolejnych instrumentów, które po odegraniu tematu solo przechodzą do akompaniamentu. Utwór kończy obsada 26 instrumentów. Z tego względu dzieło Ravela jest określane jakopoglądowa lekcja instrumentoznawstwa, a sam kompozytor nazywał je studium instrumentacji.

Bolero jest stylizacją ludowego tańca hiszpańskiego o tej samej nazwie. Grane jest w tempie dwa razy wolniejszym niż będąca dlań pierwowzorem forma taneczna, ale mimo to narodowy charakter dzieła jest uznawany przez Hiszpanów.