W Polsce zdiagnozowanych jest 3 mln osób chorych na cukrzycę, a tylko 2,2 mln osób leczonych jest poprzez Narodowy Fundusz Zdrowia. Łączny koszt ich leczenia szacowany jest na 6 mld zł, co stanowi 10 proc. ogólnego budżetu NFZ. W ostatnich 20 latach liczba chorych na cukrzycę powiększyła się u nas czterokrotnie. Co roku odnotowuje się ich wzrost na poziomie 1,5 procent. Dotyczy to zwłaszcza dzieci w wieku 4-9 lat, a przyczynia się tego nadmiar jedzenia i brak ruchu, czego potwierdzeniem są nadmierne zwolnienia uczniów z lekcji wychowania fizycznego.

Co wywołuje cukrzycę, jakie są jej odmiany i powikłania oraz jak jej przeciwdziałać i jak ją leczyć, o tym debatowano podczas XV Zjazdu Naukowego Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, jaki w dniach 15-17 maja odbył się w Gdańsku. Poprzedni taki zjazd odbył się w Gdańsku 23 lata temu.

Podczas uroczystości otwarcia zjazdu nagrodę Bene Mellitus, honorującą osoby wyróżnione za działalność na rzecz osób chorych z cukrzycą, wręczono utytułowanemu sportowcowi, wioślarzowi Michałowi Jelińskiemu, który chorując na pierwszy stopień cukrzycy znajduje czas, aby o niej edukować głównie młodzież szkolną. Michał Jeliński to zawodnik klubu AZS-AWF Gorzów Wielkopolski, złoty olimpijczyk z Pekinu 2008, czterokrotny mistrz świata w konkurencji czwórek podwójnych mężczyzn (2005, 2006, 2007, 2009) mistrz Europy (2010). Partnerami Jelińskiego w zwycięskich osadach byli: Marek Kolbowicz, Adam Korol i Konrad Wasielewski.

Wręczono również kilku diabetologom nagrody naukowe w wysokościach po około 60 tys. zł, na prowadzenie badań w zakresie leczenia cukrzycy. Łącznie na te cele PTD przekazało w tym roku 350 tys. zł, a o wynikach badań dowiemy się na jego kolejnym zjeździe.

Jak powiedział nam prezes PTD prof. dr hab. n. med. Leszek Czupryniak, ponad dwa tysiące uczestników zjazdu miało okazję poznać i przedyskutować najważniejsze problemy współczesnej diabetologii. - Zjazd, jako najważniejsze wydarzenie dla polskiej diabetologii w 2014 roku, tu w tysiącletnim Gdańsku stał się znakomitym okresem integracji całego naszego środowiska, spotkaniem wszystkich nas opiekujących się na co dzień chorymi i prowadzących wszelkiego rodzaju badania naukowe nad cukrzycą. Dynamiczny wzrost zachorowań na cukrzycę oraz ogromny postęp zarówno w zakresie diagnostyki, jak i terapii tego schorzenia staje się swoistym wyzwaniem dla lekarzy różnych specjalności, jak: diabetologów, genetyków, immunologów i endokrynologów, co pokazuje jak interdyscyplinarna jest to dziedzina medycyny. Dlatego program Zjazdu wzbogaciły także sesje zorganizowane wspólnie z innymi towarzystwami naukowymi, których obszary zainteresowań, jak np. choroby układu krążenia, nadciśnienie tętnicze, otyłość, czy aktywność fizyczna, są bliskie diabetologii, powiedział prezes PTD prof. Leszek Czupryniak.

W 28 krajach Unii Europejskiej ilość chorych na cukrzycę szacuje się na około 50 mln osób. A w najbliższych latach ta wielkość zwiększy się o kolejne 10 mln chorych. Już obecnie co drugą minutę w Europie umiera chory na cukrzycę. Można śmiało stwierdzić, że w XXI wieku cukrzyca to niemal epidemia. I dlatego Parlament Europejski 14 marca 2012 roku podjął apel o stworzenie w krajach członkowskich UE narodowych programów leczenia cukrzycy. U nas w kraju takie programy stworzono już w dziedzinie w onkologii i kardiologii, która otrzymuje dotację w wysokości 250 mln zł rocznie. Teraz przyszedł czas na diabetologię.

Cukrzyca w Polsce nie jest priorytetem

Otóż okazuje się, że o cukrzycy mówi się i myśli w Polsce w sposób schematyczny i stereotypowy. Z badań przeprowadzonych przez Koalicję na rzecz Walki z Cukrzycą wynika, że większość osób nie kojarzy cukrzycy z ciężkimi powikłaniami, dlatego też specjalnie nie przykłada dużej wagi do regularnej kontroli glikemii. Wiele niedomówień i niezrozumienia samej specyfiki choroby powoduje, że cukrzycę traktuje się jako mniejsze zło, jedną z tych lżejszych, nieśmiertelnych chorób. Jeśli chcemy zatrzymać galopującą epidemię cukrzycy, już dziś musimy dokonać rewolucji w podejściu do choroby − rewolucji na poziomie indywidualnym, społecznym i systemowym.

Potrzebujemy nowej definicji cukrzycy. Zarówno środowisko diabetologiczne, jak i opinia publiczna potrzebują poszerzenia rozumienia pojęcia cukrzycy. Dziś nie wystarczy już jedynie medyczny aspekt opisu choroby. Medycyna bowiem coraz lepiej radzi sobie z cukrzycą, w tyle pozostają rozwiązania systemowe i rozumienie na poziomie indywidualnym. Wyniki badań prowadzonych zarówno na całym świecie, jak i w Polsce wyraźnie pokazują, że brak zrozumienia społecznego kontekstu cukrzycy powoduje lawinowy przyrost kolejnych milionów chorych, a także tysięcy osób, które bagatelizują druzgocące skutki ekonomiczne i społeczne choroby.

Cukrzyca musi się stać ważniejsza

W Polsce cukrzyca nie została zaliczona do strategicznych priorytetów opieki zdrowotnej w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2007-2015. Narodowy Program Zdrowia wspomina o cukrzycy jedynie mimochodem, wzywając do zmiany nawyków żywieniowych. Pomimo światowych standardów i wytycznych organizacji zdrowotnych do tej pory w Polsce nie przyjęto i nie wdrożono narodowego programu prewencji i leczenia cukrzycy.

Przyjęcie i wdrożenie narodowego programu prewencji i leczenia cukrzycy w danym kraju wskazuje, że rząd uznaje cukrzycę za priorytet i uznaje potrzebę przeciwdziałania chorobie. Takie podejście pozwala doprowadzić do skutecznych rozwiązań systemowych w zakresie monitorowania i finansowania leczenia cukrzycy.

Cukrzycy potrzebny jest wieloletni narodowy program

Skuteczna walka z epidemią cukrzycy nie jest możliwa bez dobrze zaplanowanej strategii działania. Narodowy program to oficjalna strategia stworzona w celu poprawy polityki, usług i rozwiązań w zakresie cukrzycy, zaplanowana i skoordynowana na poziomie krajowym, a dalej wdrażana na szczeblu krajowym, wojewódzkim czy lokalnym. Zwykle przybiera on formę kompleksowej polityki, programu wsparcia i planu działania, które obejmują główne typy cukrzycy (cukrzycę typu 1, cukrzycę typu 2, cukrzycę ciążową), cały proces działań prewencyjnych − od profilaktyki zachorowań poprzez prewencję powikłań, leczenie i opiekę paliatywną, a także wszystkie zasoby, usługi i systemy, które wspierają procesy profilaktyki i opieki diabetologicznej.

Narodowy program prewencji i leczenia cukrzycy (National Diabetes Programmes, NDPs) definiuje Międzynarodowa Federacja Cukrzycy (IDF) w publikacji „Guide to National Diabetes Programmes” wydanej w 2010 roku.

I dlatego począwszy od gdańskiego zjazdu PTD zaczęto zbierać podpisy pod petycję celem utworzenia w Polsce takiego narodowego programu. Trzeba zebrać co najmniej 100 tys. popisów, aby wraz z petycją złożyć je u Marszałka Sejmu RP w planowanym dniu 14 listopada (piątek), który jest międzynarodowym dniem cukrzycy.

Drugiego dnia zjazdu autografy na swojej książce pt. „Komentarze diabetologiczne” składał autor Józef Drzewoski (na powyższym zdjęciu). Jest to książka, na którą składają się przystępne omówienia najważniejszych publikacji diabetologicznych, kolejnych edycji zaleceń eksperckich oraz relacje z najistotniejszych wydarzeń zjazdowych i konferencyjnych z lat 2006-2014, związanych z problematyką cukrzycy. Każde z nich opatrzone jest komentarzem eksperta, naukowca i klinicysty prof. Józefa Drzewoskiego z Kliniki Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

W części artystycznej w Centrum Wystawienniczo-Kongresowym Amber Expo zaprezentował się Diabeteatr ze spektaklem pod tytułem „Z pamiętnika anioła”. Scenariusz i reżyseria Beata Stepanow i Tomasz Nierychły. Wystąpili: Milena Drabik, Monika Gałązka, Beata Stepanow, Tomasz Nierychły – sekcja artystyczno-psychologiczna Stowarzyszenia Edukacji Diabetologicznej.

Odbył się też koncert fortepianowy w wykonaniu Bogdana Kułakowskiego oraz w ramach specjalnego koncertu charytatywnego wystąpił zespół Leszcze w nowej formacji z charyzmatyczną Katarzyną Pakosińską, która w nowym wcieleniu znów flirtuje z tradycją polskiej piosenki, dodając do rozrywkowej klasyki nowa jakość i spora dawkę poczucia humoru. Została tez poprowadzona wideoteka przez znanego z bloku muzycznego Teleexpressu – Hirka Wronę.

Wła-49

Fot. Włodzimierz Amerski