Uzyskując w 1991 r. niepodległość, Ukraina weszła w posiadanie znacznej części poradzieckiej broni atomowej. Był to wówczas trzeci co do wielkości na świecie arsenał nuklearny, który stanowił 12 proc. radzieckich zasobów. Składało się na niego 176 międzykontynentalnych, wielogłowicowych rakiet balistycznych, 44 bombowców strategicznych dalekiego zasięgu oraz znaczna liczba taktycznych głowic nuklearnych zainstalowanych na rakietach o zasięgu nieprzekraczającym 5500 km. Do tego bardzo dobrze rozwinięty przemysł zbrojeniowy produkujący na potrzeby wojsk atomowych, zajmujący się wytwarzaniem oraz serwisowaniem rakiet balistycznych oraz bombowców. Ogółem, wtedy ten kraj posiadał w sumie 1240 strategicznych głowic nuklearnych oraz 2390 taktycznych ładunków nuklearnych. Jednak za namową różnych znaczących w światowej polityce krajów Ukraina zrezygnowała z tego arsenału. Za co w grudniu 1994 roku na konferencji w Budapeszcie USA, Wlk. Brytania oraz Rosja udzieliły jej gwarancji bezpieczeństwa o nienaruszalności jej granic. I czym się to skończyło możemy się przekonać obserwując sytuację na wschodzie Ukrainy oraz to, jak światowe mocarstwa wywiązują się z tego zobowiązania m.in. omijając sankcje gospodarcze wobec Rosji i wspierając ją militarnie.

Ukraina w tej chwili wydaje ogromne pieniądze na prowadzenie działań wojennych w obronie swojej wschodniej części oraz stara się rozwijać gospodarkę jako jedyną szansę dla zachowania swojej suwerenności i realizacji programu dochodzenia w niej i w swojej polityce do standardów Unii Europejskiej i to mimo wszelkiego rodzaju działań, w tym militarnych, Rosji. Od 19 września 2014 roku Ukraina jest stowarzyszona z UE, co w Rosji wywołało lawinę nienawiści.

Kraj wykształconych ludzi

Ukraina jest krajem, którego potencjał  ekonomiczny opiera się na jednej z najlepiej wykształconych w Europie, nie tylko wschodniej, wielomilionowej kadrze pracowników  różnych specjalności, oraz na nowoczesnej, jak na standardy państw poradzieckich, gospodarce. I to jest to, co dziś Ukraina oferuje innym krajom europejskim zachęcając je do współpracy gospodarczej, do inwestowania na jej terenie  do wspólnych  realizacji różnych inwestycji.

Ekonomiści ukraińscy przedstawiają 7 podstawowych tez - zasad, których realizacja jest niezbędna dla rozwoju wzajemnych z UE kontaktów ekonomicznych. Ich spełnienie, ich zdaniem, jest konieczne także dla zapewnienia spokoju i bezpieczeństwa nie tylko na Ukrainie, ale na całym naszym kontynencie.

Zamiast rosyjskich

Ukraina oferuje swoim potencjalnym kontrahentom porównywalnej jakości, a nawet lepsze, produkty rolne, przemysłu chemicznego, maszynowego czy branży IT. I dziś przy sankcjach jakie UE nałożyła na produkty z Rosji jej oferta jest bardzo atrakcyjna, szczególnie po podpisaniu umowy stowarzyszeniowej z UE.  Nastąpiły zmiany opłat celnych ale też przyjęcie przez ukraińskie firmy unijnych standardów działania. Dla biznesu ważne jest i to, że dzięki spadkowi wartości ukraińskiej waluty, jej produkty są tańsze od podobnych oferowanych przez producentów z innych krajów, szczególnie rosyjskich. Zdaniem ukraińskich ekspertów gospodarczych potencjał produkcyjny i eksportowy Ukrainy będzie systematycznie rosnąć i to nawet w czasie konfliktu na wschodzie. Ewentualna dalsza eskalacja konfliktu przez Rosję na wschodzie Ukrainy sprawi, że pojawią  się wobec niej dalsze sankcje gospodarcze, co skomplikuje finansowanie jej potencjału produkcyjnego i jakości produkcji. Ukraina w tym kontekście stanie się dla europejskich partnerów najważniejszym kontrahentem spośród krajów  postradzieckich.

Pełna realizacja sankcji

Zdaniem ukraińskich ekspertów gospodarczych dziś Europa wspiera gospodarczo Rosję, mimo, że nie powinna tego czynić. Przez eskalację konfliktu na wschodzie Ukrainy i wprowadzenie blokady gospodarczej ukraińskich towarów i usług Rosja próbuje zniszczyć potencjał produkcyjny i eksportowy Ukrainy i stworzyć na terytorium tego kraju strefę stałego konfliktu. Na to potrzebne są środki finansowe, które dostarcza rosyjski przemysł, gdyż ciągle współpracuje z nim wiele światowych firm i krajów. Ciągle jeszcze rosyjskie przedsiębiorstwa branży chemicznej, przemysłowej, rolniczej oraz budowy maszyn aktywnie kooperują ze swoimi zachodnimi partnerami, co jest zaskakujące, biorąc pod uwagę głośne oświadczenia przywódców krajów zachodnich o pełnej realizacji sankcji gospodarczych. I to jest ogromny błąd, gdyż tylko konsolidacja wysiłków zachodnich partnerów Ukrainy dla skutecznej presji na gospodarczy sektor Federacji Rosyjskiej może dopomóc w powstrzymywaniu agresji Rosji w kierunku Ukrainy. Współpracując z rosyjskimi przedsiębiorstwami kraje zachodnie finansują konflikt na wschodzie Ukrainy.

Ukraińcy oczekują wzmocnienia i rozszerzenia sankcji, co stanie się sygnałem wsparcia dla ukraińskiej gospodarki i motywacją dla rozwoju innowacji i konkurencyjnych produkcji ukraińskich firm, które mogą zastąpić odpowiednie rosyjskie na rynkach zagranicznych. Biorąc pod uwagę, że gospodarka Rosji jest głównym czynnikiem finansowania konfliktu ukraińsko-rosyjskiego, presja i powstrzymanie jej głównych zyskownych gałęzi będzie stymulować rozwiązanie sytuacji we wschodniej Ukrainie, pokaże możliwość zachodniego świata w przeciwdziałaniu zewnętrznej agresji różnych krajów. Wzmocnienie sankcji wobec Rosji w przyszłości przyczyni się także do rozwoju gospodarczego Europy, gdyż  rosyjskie firmy zostanę zmuszone do ustępstw przy zawieraniu międzynarodowych umów i porozumień gospodarczych.

Integracja Ukrainy z międzynarodową gospodarką

Nowa ukraińska strategia gospodarcza oparta została na tym, aby wszystkie stosunki handlowe opierały się na normach unijnych i były realizowane w jedynym obszarze regulacji prawnych. Dlatego bardzo aktywnie Ukraina zmienia swoje ustawodawstwo w kierunku dostosowania do światowych norm i przyjęcia standardów jakości towarów i usług zgodnie z warunkami umowy o stowarzyszeniu z UE. Aby przyspieszyć ten proces zmiany są wprowadzane na poziomie stosunków gospodarczych, które powinny stworzyć dla nich odpowiednią bazę ekonomiczną. Obecnie rozpoczęła się bardziej merytoryczna i celowa działalność specjalistów z ministerstw i departamentów, członków Parlamentu Ukrainy co do adaptacji ustawodawstwa i gospodarczych mechanizmów, do standardów międzynarodowych; przeprowadzana jest  polityka liberalizacji stosunków gospodarczych zgodnie z zasadami rynkowymi transformacji gospodarki, co pokazał kolejny wzrost pozycji Ukrainy w rankingu Doing Business. Z kolei spadek PKB spowodowany faktycznym brakiem wpływów z górnictwa tylko zachęca do dywersyfikacji środków finansowych w rozwój innych branży np. chemicznej czy IT. Do tego dostęp do ukraińskiego rynku usług już dzisiaj jest tak liberalny, że światowy biznes nie ma żadnych przeszkód by w te nowe branże inwestować. Dlatego teraz konieczna jest pomoc i rozszerzenie wsparcia Ukrainy ze strony społeczności międzynarodowej, wpływowych międzynarodowych środowisk politycznych i biznesowych, zagranicznej polityki ekonomicznej, co pozwoli Ukrainie zapewnić pełniejszą integrację ze społecznością światową oraz pogłębić współpracę z międzynarodowymi instytucjami gospodarczymi i finansowymi (BŚ, EBOR, EBI, grupy G7 itp), a także stać się pełnoprawnym i wiarygodnym partnerem gospodarczym.

Pomoc dla ofiar wojny

Rosyjska agresja militarna na wschodzie Ukrainy doprowadziła do faktycznego zniszczenia potencjału przemysłowego regionu. Bojownicy finansowani przez Rosję świadomie niszczą infrastrukturę społeczną i transportową regionu, aby zwiększyć jego destabilizację. Z kolei Rosja, która była odbiorcą jednej trzeciej całego eksportu Ukrainy, dziś praktycznie nie tylko nie współpracuje z ukraińskimi firmami, ale też zakazuje importu ukraińskich produktów wysokiej jakości wymyślając dla tego różne powody, czym stara się jeszcze bardziej pogorszyć sytuację w jej  gospodarce.

Ukraińskie kręgi polityczne i gospodarcze oczekują, iż zachodni świat złączy swoje wysiłki, aby zapewnić Ukrainie bezzwrotną materialno-techniczną pomoc, dotacje i pożyczki stabilizacyjne, aby zmniejszyć obciążenia dla budżetu państwa wynikające z prowadzenia działań wojennych i przyspieszyć poprawę warunków życia uchodźców, pomoc humanitarną miastom i wsiom na linii frontu i stabilizację transportowej komunikacji ze wschodem państwa. Pomoc finansowa Ukrainie stanie się dla każdego państwa lub organizacji kolejnym sygnałem, że ono występuje przeciwko eskalacji konfliktów w krajach, które zawsze pragnęły pokoju. Na przykład takich jak Ukraina, która dobrowolnie zrezygnowała ze swojego potencjału nuklearnego i natomiast otrzymała oszukańcze gwarancje od światowych liderów o ochronie przed zewnętrzną agresją.

Zapewnienie wszelkiego rodzaju bezzwrotnej pomocy finansowej ułatwi życie zwykłych Ukraińców, którzy cierpią z powodu konfliktu finansowego z Rosją na wschodzie państwa. Uzyskane od partnerów zagranicznych fundusze przede wszystkim będą skierowane na rozwiązanie skutków katastrofy społecznej i humanitarnej w obwodach donieckim i ługańskim, na odbudowę infrastruktury transportowej uszkodzonej przez ostrzały rosyjskich systemów rakietowych.

Inwestowanie w gospodarkę Ukrainy

W wyniku działań wojennych  potencjał produkcyjny Ukrainy pilnie potrzebuje pomocy i inwestycji zagranicznych dla reorientacji na nowe obiecujące rynki zbytu, dla modernizacji technicznej i dla przyciągania zagranicznych zaawansowanych technologii i światowych osiągnięć w branżach budowy maszyn, sprzętu i kontroli jakości wytwarzanej produkcji. Sytuacja wewnętrzna i popyt konsumentów w przyszłości się poprawią. I choć wejście na rynek, przyswojenie inwestycji, przestawienie  produkcji i walka o klienta wymagają dużo czasu, inwestor przy wprowadzaniu swoich zasad funkcjonowania i wsparcia finansowego  uzyska maksymalne korzyści z szybko rosnącej gospodarki ukraińskiej. Ukraina jest na  jednym z pierwszych miejsc w Europie w rankingu wyższego wykształcenia obywateli, co sprawia, że przy niewysokim wynagrodzeniu za pracę, jest jednym z najbardziej perspektywicznych wśród krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Do tego inwestor otrzymuje prawie 45 mln rynek zbytu i po podpisaniu umowy o stowarzyszeniu z UE także wejście na rynek Unii Europejskiej. Dzięki temu istnieje możliwość dużych zysków dla firm zagranicznych, które trafnie zorientowały się i zaczęły inwestować w ukraińską gospodarkę.

Zniesienie restrykcji ukraińskich firm

Ukraińskie przedsiębiorstwa w realizacji swego zagranicznego biznesu, często spotykają się z dyskryminacyjnymi sposobami traktowania, takimi jak np. dodatkowe cło wwozowe oraz opóźnienia w dochodzeniach antydumpingowych. Ta  polityka jest sprzeczna z zasadami partnerstwa i konsolidacją wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz deeskalacji konfliktu na wschodzie Ukrainy oraz zmniejszania skutków powstałej w jej wyniku  katastrofy społecznej i humanitarnej. Wprowadzenie środków restrykcyjnych wobec towarów i usług ukraińskich przedsiębiorstw jest, w ocenie coraz większej grupy Ukraińców, zbrodnią przeciwko ich narodowi, który cierpi przez agresję Rosji. Przedłużające się dochodzenia antydumpingowe są sprzeczne z wypowiedziami przywódców USA i UE o wszechstronnej pomocy Ukrainie walczącej z zewnętrzną agresją.

W ocenie ukraińskich ekspertów gospodarczych, jakość produktów ukraińskich jest bardzo wysoka, a cena jest bardzo opłacalna, więc odrzucenie środków ograniczających w odniesieniu do towarów ukraińskich będzie tylko stymulować rozwój konkurencji na rynku krajów, do których Ukraina eksportuje swoje produkty.

Atrakcyjność tranzytu

Status kraju tranzytowego (Ukraina jako pomost między Europą, a obszarem postradzieckim) otwiera dodatkowe możliwości dla inwestorów zagranicznych, ponieważ czyni Ukrainę pewnego rodzaju "platformą" dla wejścia innych rozwijających się krajów na rynki finansowe.

Przemawia za tym wiele argumentów. Przede wszystkim przez Ukrainę biegną najkrótsze szlaki handlowe do wielu krajów Azji i dalekiego wschodu. I to było jednym z powodów, dla których Bank Światowy ogłosił otwarcie linii kredytowej dla modernizacji i rozwoju infrastruktury transportowej Ukrainy. Nawet po aneksji Krymu przez Rosję Ukraina zachowała 90 proc. swoich możliwości przeładunkowych w portach morskich. Po podpisaniu umowy o stowarzyszeniu z UE Ukraina staje się atrakcyjnym miejscem przeładunku towarów z Azji i Afryki na rynki europejskie.

To tylko niektóre z problemów, których rozwiązanie zgłaszają ukraińscy eksperci. Ten kraj wybrał już drogę europejskiego rozwoju i teraz oczekuje od państw UE, w tym Polski, pomocy, by znów nie trafić pod skrzydła spadkobiercy radzieckiego imperium. A ten tylko na to czeka!

Krzysztof P. Jabłoński